Het noorderlicht spreekt erg tot de verbeelding. Veel mensen hebben op hun bucketlist staan om het verschijnsel een keer te zien. Het is ook erg indrukwekkend: Bewegende gordijnen en prachtige kleuren, strekkend van oost naar west over de hemel. Dat niet snel vergeten. Noorderlicht is geregeld te zien vanuit het noorden van Scandinavië en Rusland, IJsland, Canada en Alaska. Veel mensen gaan dan ook een keer die kant op om het verschijnsel een keer te zien.
Vanuit Nederland is het echter niet vaak te zien. Daarvoor ligt ons land te zuidelijk. Maar het is zeker mogelijk om het een keer te zien vanuit ons landje. Vooral vanaf de Waddeneilanden wordt er soms noorderlicht gespot, Vooral in tijden dat de zon veel zonnevlekken vertoont.
Het prachtige verschijnsel wordt ook wel poollicht genoemd. Op het noordelijk halfrond heet het noorderlicht en op het zuidelijk halfrond zuiderlicht, maar het verschijnsel is precies hetzelfde.
Hoe ontstaat het?
We hadden het al over zonnevlekken. Die zijn er veel als de zon erg actief is. Er zijn dan ook meer zonnevlammen. Zonnevlammen schieten de ruimte in en lanceren een grote hoeveelheid geladen deeltjes. Die schieten met een grote snelheid de ruimte in. Dit noemen we de zonnewind. Het kan dan zijn dat deze deeltjes de aarde tegenkomen en dan botsen ze op diens magnetisch veld. Als een geweldige waterdruppel omgeeft het magnetisch veld van de aarde onze planeet. Bij de noord- en zuidpool komen dan wat deeltjes de atmosfeer binnen. Door de botsing van de deeltjes en de dampkring wordt het poollicht zichtbaar. Een tl-buis gaat op dezelfde manier gloeien.
Reizen naar het noorderlicht
Vooral de laatste tijd is het erg populair om een keer naar het noorden te reizen om het noorderlicht een keer te zien. Er zijn talloze reisorganisaties die je ernaartoe willen brengen. Of je het dan ook te zien krijgt is nooit een garantie. Noorderlicht zien kan erg lastig zijn, want dat hangt af van het weer, het reisschema, het seizoen, en heel belangrijk, de activiteit van de zon. Maar in elk geval heb je dan een mooie reis gehad 🙂 Noorderlicht heeft de voorkeur voor het voor- of najaar, en juist minder in de winter, ook al is het dan het donkerst. In de zomer kun je het niet zien, omdat het dan niet helemaal donker wordt.
Zelf poollicht waarnemen
In de media hoor regelmatig dat er noorderlicht is gespot. Vaak is het dan op foto mooi te zien, met fraaie kleuren, maak hebben de waarnemers zelf (vrijwel) niets gezien. Hoe kan dat nu?
Noorderlicht blaag boven de horizon is vaak vrij zwak. Te zwak om met je ogen te kunnen waarnemen. Maar een camera kan iets wat ogen niet kunnen, namelijk langer belichten ofwel licht verzamelen. Je zet de sluiter van je camera open en maakt zo een foto van soms enkele seconden tot wel minuten. Al die tijd, als de sluiter van je camera open staat, vangt de camera licht op van het object wat je fotografeert. Het licht van het poollicht verzamelt zich op de chip. Je foto wordt als het ware opgebouwd.
Dus richt je echter je camera op de plek waar je het poollicht verwacht dan kan het zomaar zijn dat je het poollicht op de foto wel ziet! Op deze manier worden ook andere astronomische foto’s gemaakt, van bijvoorbeeld nevels of sterrenhopen. Die zijn vaak ook te zwak voor het oog.
Maar soms is het poollicht zo fel dat je het wél duidelijk met je eigen ogen kunt zien! Dat was bijvoorbeeld op 13 maart 1989, 6 april 2000 en 30 oktober 2003. Over die laatste nacht heeft Arnold Tukkers van de Sterrenwacht Cosmos in Lattrop mooi verhaal over geschreven dat je hier kunt lezen.
Kortom laat je niet van de wijs brengen door allerlei fraaie foto’s van hemelverschijnselen. Ga erop uit, zoek een donkere plek op en neem je camera mee. Laat je camera het werk doen, maar kijk zelf ook omhoog. Have fun!
Er is een goede website, in het Nederlands, waar je alles kunt lezen over het poollicht. Ze sturen ook een bericht als er een kans op poollicht is: https://www.noorderlichtjagers.nl/
