Je kent hem vast wel uit het nieuws: de supermaan. De volle maan is dan extra groot omdat ie relatief dicht bij de aarde staat. Een fraai gezicht! Toch?
De volle maan is zeker een mooi gezicht. Zeker als ie laag aan de hemel staat. Maar dat heeft niets te maken met de supermaan. De supermaan ziet er niet bijzonderder uit dan een gewone volle maan. De supermaan is vooral een hype. Elke volle maan kan prachtig zijn, bij opkomst of ondergang. Dat heeft niets te maken met het feit dat ie ietsje groter is.
De baan die de maan om de aarde beschrijft is niet perfect rond. Het is een ellips. Daardoor staat de maan soms ietsje dichter bij de aarde en soms iets verder weg. Soms komt hij op zo’n 360.000 kilometer afstand. Als het dan ook nog volle maan is, spreken we van een supermaan. Soms staat hij echter verder weg, zo’n 400.000 kilometer. Dan spreken we over een micromaan, het tegenovergestelde van een supermaan.
Een supermaan is ca 13% groter in diameter dan een micromaan. Hij is daarmee 1,28 keer zo helder. Die effecten zijn helaas te klein om met het blote oog te kunnen zien. Je zou beide manen naast elkaar moeten zetten om het verschil te kunnen zien, zoals hieronder:
Maanillusie
Maar nu denk je misschien: Soms lijkt de maan echt wel groter! Dat kan kloppen, want als de maan erg laag staat, bijvoorbeeld als ie net op is of bijna ondergaat, lijkt hij veel groter dan wanneer hij hoog aan de hemel staat.
Dit is een psychologisch effect dat de maanillusie wordt genoemd. Wanneer de maan laag boven de horizon staat, zie je in zijn directe omgeving allemaal aardse objecten zoals verre kerktorens, hoogspanningsmasten, boompjes en huisjes. Onbewust vergelijk je de maan met deze objecten. Die staan ver weg en lijken erg klein. Daarmee vergeleken lijkt de maan erg groot!
Wanneer de maan hoog aan de hemel staat zijn deze objecten er niet. De maan lijkt dan kleiner. Ook een supermaan die hoog aan de hemel staat, oogt kleiner.
Twijfel je nog? Dan kun je zelf een eenvoudig proefje doen: Als de maan te zien is, houd dan je arm gestrekt voor je uit richting de maan, met je duim omhoog. Hoe vaak past de maanschijf in de breedte van je duim? Probeer dit maar eens op verschillende momenten: bij een supermaan, een micromaan, een zeer-laag-staande maan en een hoogstaande maan. Zie je verschil?
Meer over de maanillusie. Bekijk ook deze pagina’s over de maan en over de maansverduistering.
