Op 25 december vieren we de geboorte van Christus. Het kerstgebeuren is op een bijzondere manier verbonden met de sterrenhemel. In de Bijbel staat namelijk, dat er een ster verscheen aan de hemel.
Het bijbelse verhaal
(…) TOEN DAN JEZUS TE BETLEHEM IN JUDA GEBOREN WAS TEN TIJDE VAN KONING HERODES,KWAMEN ER TE JERUZALEM WIJZEN UIT HET OOSTEN EN VROEGEN : WAAR IS DE PAS GEBOREN KONING DER JODEN ? WANT WIJ HEBBEN ZIJN STER IN HET OOSTEN GEZIEN EN ZIJN GEKOMEN OM HEM ONZE HULDE TE BRENGEN. TOEN ONTBOOD HERODES IN HET GEHEIM DE WIJZEN EN VROEG HEN NAUWKEURIG NAAR DE TIJD WAAROP DE STER VERSCHENEN WAS. DAAROP ZOND HIJ HEN NAAR BETLEHEM MET DE OPDRACHT : GAAT EEN ZORGVULDIG ONDERZOEK INSTELLEN NAAR DAT KIND, EN WANNEER GIJ HET GEVONDEN HEBT, BERICHT HET MIJ DAN, OPDAT OOK IK HET HULDE KAN GAAN BRENGEN. NA DE KONING AANHOORD TE HEBBEN VERTROKKEN ZIJ, EN ZIE, DE STER DIE ZIJ IN HET OOSTEN HADDEN GEZIEN, GING VOOR HEN UIT TOTDAT ZIJ BLEEF STILSTAAN BOVEN DE PLAATS WAAR HET KIND ZICH BEVOND. (…)
Een (super)nova?
Als we zoeken naar een sterrenkundige verklaring, dan hoort een nova of supernova zeker tot de mogelijkheden. Een nova is een ster die plotseling veel helderder wordt en daarna weer afzwakt. Een supernova doet dit ook, maar is nog helderder. Het is een ster die aan het eind van zijn leven uit elkaar spat. Novae en supernovae (meervoud) kunnen zo helder zijn is dat we ze gemakkelijk met het blote oog kunnen zien. Zo zagen Chinese waarnemers in het jaar 4 voor Christus een supernova in het sterrenbeeld Arend. De ster in het kerstverhaal kan best die supernova zijn geweest. Het maakte in die tijd grote indruk op de mensen, omdat ze niet precies wisten wat het was.
Een komeet?
De kerstster zou een komeet zijn geweest, zoals die staat op een schilderij van de schilder Giotto (1267?-1337). Daar staat de komeet van Halley boven de kribbe. Een komeet is een enorm brok ijs, met stof, gas en nog meer ‘rommel’. Komt de komeet te dicht bij de Zon, dan begint hij te verdampen en zien we de komeetstaart. Maar in die tijd dacht men dat een komeet ongeluk bracht, omdat men niet wist wat het was. Dus kunnen we aannemen dat de kerstster geen komeet was.
Een samenstand?
Soms ziet men aan de hemel twee planeten erg dicht bij elkaar staan, dit noemen we een samenstand of conjunctie. Jupiter en Saturnus zijn bijvoorbeeld heel opvallend aan de sterrenhemel, net als Venus bij haar avond- of morgenverschijning. Nog mooier is het als ze dicht bij elkaar staan. Met computer programma’s kunnen we de sterrenhemel van lang geleden nabootsen, en we kunnen dan kijken of er in die tijd samenstanden waren.
We komen er één tegen in het jaar 7 voor Christus tussen Jupiter en Saturnus. Maar ook in het jaar 6 voor Christus tussen Jupiter, Saturnus en Mars. In het jaar 3 voor Christus is er een samenstand tussen Jupiter en Venus. Venus is zelfs zo helder dat men haar wel eens aanziet voor een vliegende schotel.
Sterrenkunde in de oudheid.
In die tijd waren astronomie en astrologie het zelfde. Met onderzocht de sterren, maar dacht ook dat ze het leven op Aarde beïnvloeden. De wijzen uit het oosten waren hoogstwaarschijnlijk dan ook astrologen die op zoek gingen naar de plek die de ster aanwees. Daar moest wel iets bijzonders aan de hand zijn.
De conclusie?
Hoewel we het niet zeker weten, denken we dat Jezus is geboren rond 5 december van het jaar 7 voor Christus. Dit kun je ontdekken in allerlei Bijbelse teksten, vooral uit het boek Matteüs. Maar nogmaals, zeker weten doen we het niet.
Meer informatie over de kertster kun je vinden op de Engelstalige pagina van Wikipedia. Bekijk ook de helderste sterren.
